The Diving Bell And The Butterfly

Στις 8 Δεκεμβρίου του 1995, σε ηλικία 43 ετών, ο τότε αρχισυντάκτης του γαλλικού ELLE, Jean-Dominique Bauby, διαζευγμένος πατέρας δύο παιδιών, υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο και έπεσε σε κώμα. Όταν συνήλθε, είκοσι ημέρες αργότερα, βρισκόταν στο Ναυτικό Νοσοκομείο του Μπερκ, μιας παραθαλάσσιας κωμόπολης στα βόρεια της Γαλλίας, έχοντας προσβληθεί από το σπάνιο σύνδρομο 'Locked-In', λόγω σοβαρότατης βλάβης του στελέχους του εγκεφάλου. Ενώ όλα του τα ζωτικά όργανα λειτουργούσαν κανονικά και είχε πλήρη αντίληψη του περιβάλλοντός του, ο εγκέφαλος αδυνατούσε να δώσει εντολές για κίνηση, 'κλειδώνοντάς' τον έτσι μέσα στο ίδιο του το σώμα. Μπορούσε μόνο να κινήσει ελαφρώς το κεφάλι και ν' ανοιγοκλείσει το αριστερό του βλέφαρο. Ο μόνος τρόπος επικοινωνίας ήταν μέσω του αριστερού του ματιού, το οποίο έκλεινε την κατάλληλη στιγμή σταματώντας την απαγγελία της αλφαβήτου από τη λογοθεραπεύτριά του στο επιθυμητό γράμμα, σχηματίζοντας αργά και με κόπο την κάθε λέξη. Έτσι ακριβώς, γράμμα γράμμα, υπαγόρευσε το απομνημόνευμα 'Το Σκάφανδρο Και Η Πεταλούδα', στο οποίο βασίστηκε η ομότιτλη ταινία. Ο Bauby πέθανε τελικά από καρδιακή ανεπάρκεια στις 9 Μαρτίου 1997, τρεις μόλις ημέρες μετά την κυκλοφορία του βιβλίου.

Από μαύρη, η οθόνη γεμίζει σιγά σιγά με απαλά χρώματα και φλου σχήματα ενώ οι πρώτοι ήχοι φτάνουν στ' αυτιά μας. Ο Jean-Dominique Bauby συνέρχεται. Γύρω από το κρεβάτι του διάφοροι γιατροί και νοσοκόμοι προσπαθούν να επικοινωνήσουν μαζί του και να του ανακοινώσουν την πάθησή του. Η ματιά του, όμως, προτιμά να φέρνει βόλτες στο δωμάτιο του νοσοκομείου, να περιεργάζεται το περιβάλλον, την υφή των επιφανειών και των υφασμάτων, την ανεπαίσθητη κίνηση της κουρτίνας από το θαλασσινό αεράκι, τα πρόσωπα των ανθρώπων που προσπαθούν να του μιλήσουν. Με αυτόν τον οπτικά εύγλωττο τρόπο, ο σκηνοθέτης (και γνωστός ζωγράφος) Julian Schnabel μας τοποθετεί εξαρχής στη θέση του Jean-Do, όπως χαϊδευτικά τον αποκαλούσαν οι φίλοι του, δίνοντάς μας τις καλύτερες θέσεις για να βιώσουμε το δράμα αυτού του ανθρώπου, που σε μια στιγμή μεταμορφώθηκε από πρωταγωνιστής της παρισινής κοινωνικής ζωής σε βαρυποινίτη φυλακισμένο σ' ένα σάρκινο σκάφανδρο. Με το πέρασμα του χρόνου, ο φακός εγκαταλείπει την υποκειμενική θέση και αρχίζει να παρατηρεί τον Bauby από μια εξωτερική οπτική γωνία, σαν όλους τους δικούς του ανθρώπους που έρχονται να τον επισκεφτούν ή τους υπαλλήλους του νοσοκομείου που τον φροντίζουν, σα να εξοικειώνεται κι αυτός με το νέο τρόπο ζωής του ηρωικού ασθενή.

Οι αναμνήσεις μπλέκονται με το υποσυνείδητο κι αυτό με τη σειρά του με διάφορα όνειρα και όλα μαζί αντιπαραβάλλονται με τις τωρινές παρατηρήσεις του Bauby και τυλίγονται με την αφήγηση των σκέψεών του. Ο ικανότατος μαέστρος Schnabel φροντίζει να μην παραφωνίζει κανένα από τα παραπάνω στοιχεία, κρατώντας αυτή την ιδιότυπη συμφωνία σε αρμονική νιρβάνα, βοηθούμενος από τον εξαίρετο διευθυντή φωτογραφίας Janusz Kaminski, ο οποίος την τροφοδοτεί τακτικά με φως, χρώματα και συναισθήματα, και τη μαγευτικά ισορροπημένη ερμηνεία του Mathieu Amalric στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Παρά τις εγγενείς δυσκολίες του συγκεκριμένου ρόλου, ο Amalric, με τα ελάχιστα εφόδια που είχε στη διάθεσή του, καταφέρνει να μεταδώσει όλες τις ψυχολογικές μεταπτώσεις του χαρακτήρα του χωρίς να υπερβάλει, αποφεύγοντας τις μελοδραματικές παγίδες και τονίζοντας ξανά και ξανά το ύστατο δώρο που άφησε σαν κληρονομιά ο Bauby: το ασίγαστο χιούμορ και την ανεξάντλητη αισιοδοξία που τρέφουν αυτή τη μικρή, ανήσυχη πεταλούδα που ονομάζεται πνεύμα.

Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 15-11-2007  |  Διανομή: Audiovisual  |  Επίσημο Site