On The Waterfront

Πρόσφατα, στην πρωινή ζώνη αξιόλογης ραδιοφωνικής συχνότητας έγινε μεταξύ άλλων λόγος για την σημασία του Barlon Brando, ως συμβόλου μίας συγκεκριμένης εποχής. Ο φλεγματώδης ομιλητής, έκανε μία σειρά θαρραλέων παρατηρήσεων εστιάζοντας στο γεγονός, πως ο Brando, διαχρονικό αντικείμενο πόθου για το ασθενές φύλλο και συνώνυμο της αρρενωπότητας και του ανδρικού κάλλους, δεν προωθούσε στην πραγματικότητα ένα αδιαπραγμάτευτα αρρενωπό προφίλ. Αντίθετα, η εικόνα του στο πανί -αποτέλεσμα αλχημειών και προσταγών των εταιρειών ή και προσωπικών επιδιώξεων- παρέπεμπε περισσότερο σε αυτό που σήμερα θα αποκαλούσαμε «ανδρόγυνο». Επιφορτιζόταν, δηλαδή, με μία αισθητική και ένα αισθησιασμό, που παραδόξως και σε δεύτερο πάντα επίπεδο, απευθυνόταν εξίσου και στα δύο φύλα.

Σκοπός αυτής της αναφοράς, δεν είναι η παραπομπή στο φημολογούμενο αμφισεξουαλικό παρελθόν του μεγάλου ηθοποιού. Σε ένα σύμπαν, όμως, όπως αυτό του Hollywood των χρυσών δεκαετιών του Α50 και του Α60, κατά τις οποίες αστέρια ανέτειλαν και καρφώθηκαν ες αεί στον νυχτερινό, κινηματογραφικό ουράνιο θόλο, αποκτά εξαιρετικό ενδιαφέρον οποιαδήποτε απόπειρα ανίχνευσης του τρόπου με τον οποίο αυτοί οι κολοσσοί εμφανίστηκαν, χτίστηκαν και καθιερώθηκαν, αφήνοντας ανεξίτηλο το ξεχωριστό τους άρωμα ακόμα και μετά την καλλιτεχνική ή βιολογική τους δύση. Πόσο μάλλον, όταν τα χαρακτηριστικά εκείνα, εσωτερικά ή εξωτερικά, που τράβηξαν τους προβολείς προς το πρόσωπό τους, μπορούν να ανιχνευτούν σε όλα τα βήματα της καριέρας τους. Κάτι που αναμφίβολα συμβαίνει στην περίπτωση του Brando, αφού η εν λόγω προβαλλόμενη σεξουαλικότητά του υπήρξε σχεδόν ισότιμη του ταλέντου του, ως μέσα καταξίωσης, στοιχείο που επαληθεύεται σχεδόν αυτόματα και στο υπό εξέταση έργο.

Γυρισμένη το 1954, από τον Elia Kazan, η ταινία «On the Waterfront» (ελληνικός τίτλος: «Το λιμάνι της Αγωνίας»), μας μεταφέρει εικόνες από τη ζωή των λιμενεργατών, στις αποβάθρες της Νέας Υόρκης. Πρόκειται για ένα κοινωνικό δράμα με κυρίαρχα τα στοιχεία gangster, το οποίο φωτίζει την καταδυνάστευση των εργαζομένων του λιμανιού από την απειλητική Μαφία. Κάθε προσπάθεια συνδικαλισμού και αντίδρασης οδηγεί τους «ταραξίες» στην περιθωριοποίηση ή καταπνίγεται στο αίμα. Ένας ριψοκίνδυνος ιερέας (Karl Manden), ένας πρώην πυγμάχος (Marlon Brando), μπλεγμένος για τα καλά στα δίχτυα του υποκόσμου, και η αδερφή ενός από τα θύματα της Μαφίας (Eva Marie Saint) θα υψώσουν το ανάστημά τους, απαιτώντας απονομή δικαιοσύνης.

Έχοντας ολοκληρωθεί σε 36 μόλις ημέρες, η ταινία αυτή του Kazan ήρθε να τον επαναφέρει θριαμβευτικά στα κινηματογραφικά δρώμενα, έπειτα από μία σειρά εισπρακτικά αποτυχημένων προτάσεων. Βάση για το σενάριο, στο οποίο συμμετείχε ενεργά και ο ίδιος, αποτέλεσε η βραβευμένη με Pulitzer σειρά άρθρων, που εκδόθηκαν στην εφημερίδα New York Times, με γενικό τίτλο, «Crimes On The Waterfront». Αντικείμενο των 26 συνολικά δημοσιευμένων κειμένων, ήταν η εγκληματική δράση των σκοτεινών κυκλωμάτων της Μαφίας στους νεοϋορκέζικους εμπορικούς σταθμούς. Μεγαλύτερη βαρύτητα προσέδωσε στο εγχείρημα η ανάμιξη του συνθέτη Leonard Berstain, διάσημου για τις μελωδίες που αργότερα χάρισε στο «West Side Story». Οι δυσκολίες προώθησης του σχεδίου υλοποίησης της ταινίας υπήρξαν τεράστιες, καθώς όλες σχεδόν οι εταιρίες παραγωγής θεωρούσαν στερούμενη ενδιαφέροντος την θεματική των συνδικαλιστικών εργατικών προβλημάτων. Το αποτέλεσμα, όμως, διέψευσε κάθε δυσμενή πρόβλεψη.

Κι αν η πλοκή της κλασσικής αυτής ταινίας μοιάζει υπέρμετρα ή ακόμα και ασφυκτικά -για τα σημερινά τουλάχιστον δεδομένα- ηθικολογική, αυτό δεν απασχόλησε το κοινό και τους κριτικούς της εποχής, ούτε όμως και την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου. Διεκδικώντας τον αδιανόητο αριθμό των 12 βραβείων Oscar, το «On the Waterfront» αποσπά τελικά 8, μεταξύ των οποίων, τα βραβεία καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας (το δεύτερο για τον Kazan, μετά το «A Streetcar Named Desire»), αΑ ανδρικού ρόλου (Marlon Brando) και βΑ γυναικείου ρόλου (στην πρωτοεμφανιζόμενη Eva Marie Saint και μετέπειτα πρωταγωνίστρια του Hitchcock, στο αγαπημένο North By Northwest). Η χρυσή σφραγίδα των Oscar αποτέλεσε και την επικύρωση της αξίας μίας ταινίας σπουδαίας για την δυναμική της, τις ερμηνείες της και φυσικά τα μεγάλα ονόματα που προσέφεραν απλόχερα το πηγαίο ταλέντο τους, συνθέτοντας μία από τις πιο ειλικρινείς, ανθρώπινες και διαχρονικές ιστορίες όλων των εποχών.